Tại sao nên đọc bài này?
- Đọc bài này https://thanhle.blog/blog/game-dau-tu-p1 rồi thì giờ nên đọc tiếp
- Biến từ một con cừu bị lùa thành sói già hoặc là một con cừu nhiều kinh nghiệm hơn :))
Đầu tư vào bản thân
Khoản đầu tư đáng giá nhất là đầu tư vào bản thân. Nếu bạn có tài năng rồi, không ai có thể lấy nó đi từ bạn. — Tạm dịch - Warren Buffett
Đầu tiên thì lý do tại sao cần quan tâm tới đầu tư, cần biết đến đầu tư thì xin mời bạn đọc search Google hoặc YouTube nhé, có rất rất nhiều người nói/viết về điều đó rồi và chắc chắn tốt hơn mình!
Nối tiếp bài viết trước vậy làm sao để biến từ cừu nòn, gà mờ thành sói già phố Wall?
Mọi thứ kết nối với nhau như thế nào?
Đầu tiên là bạn phải học về cỗ máy đó, để biết được nó vận hành như thế nào, có những người chơi nào tham gia vào cỗ máy đó từ đó thì mới biết chơi sao cho chuẩn hay ít nhất là cũng vững tin vào những quyết định của mình.
Để có thêm kiến thức cho mảng này, mình suggest mọi người đọc thêm về kinh tế nhé, mình đã đọc cuốn Kinh Tế Vĩ mô - sách giáo khoa của mấy trường kinh tế. Vì là vĩ mô, bạn sẽ có cái nhìn cũng khá vĩ mô về một quốc gia, con người vận hành chung bộ máy kinh tế như thế nào, mọi thứ tương tác và được kiểm soát ra sao,...
Mục tiêu của việc đọc những thứ to lớn vĩ mô để giúp mọi người có một cái nhìn overview về doanh nghiệp làm gì, nhà nước, ngân hàng quản lý tiền tệ, tài nguyên của xã hội ra sao. Mình hay thấy mấy ông chê ăn cơm nhà bàn chuyện thế giới là những thứ như vậy á. Tuy nhiên với mình thì nó không quá gần, cũng không quá xa, bạn chỉ cần quan tâm thì sẽ thấy những thay đổi ở vi mô anh hưởng tới cuộc sống thường ngày như thế nào.
Sao Nga đánh U cà mà giá xăng lại tăng? Rồi sao dịch bệnh khiến buôn bán khó khăn mà thị trường chứng khoán tăng không phanh? Rồi sao người ta cứ nói về lạm phát mà thấy nó cũng có ảnh hưởng méo gì tới mình đâu!...
Đó nếu bạn dành sự quan tâm chút chút và thực hành theo giõi những biến động đó tới cuộc sống hàng ngày bạn thì bạn sẽ có sense được mọi thứ tác động với nhau như thế nào?
Tiền ở đâu ra?
Đối với mình, đây là câu hỏi tối quan trọng khi mọi người xuống tiền để đầu tư. Bạn biết rằng đầu tư là mình bỏ tiền vào một cỗ máy, đợi một thời gian sau thì rút ra với hy vọng có nhiều tiền hơn. Vậy câu hỏi lớn nhất trước khi bạn thả đồng coin đó vào máy, tiền ở đâu ra?
- Nó từ người chơi trước trả cho bạn?
- Nó từ người chơi sau trả cho bạn?
- Tụi nó “làm tình” đẻ ra thêm?
- Có “quý nhân” phù trợ?
Đối với một biz có giá trị thực nó sẽ tạo ra tiền bằng cách... kết hợp những thứ có sẵn. Nó giống kiểu như vầy nè:
Bạn có một cây dừa 🌴 , hàng ngày bạn tưới nước 💦 cho cây dừa 🌴 đó, sau 9 tháng 10 ngày thì cây dừa đó có trái 🥥 , bạn bán dừa thì có tiền, cây dừa 🌴 thì vẫn còn đó, nước tưới cho nó thì cũng bay hơi ra môi trường, hoặc cũng vào bụng người rồi thải ra ngoài, rồi sau đó lại quay lại cây dừa
Ở ví dụ trên bạn sẽ thấy là, cây dừa 🌴 và nước 💦 thì vẫn còn đó, nhưng khi bạn kết hợp hai thứ trên tạo ra quả dừa 🥥, bạn tạo ra được nhiều giá trị hơn. À thì ra tiền từ đây mà ra
Lý thuyết này đã được xây dựng từ rất lâu dưới dạng: Khi kết hợp hai hay nhiều thứ lại với nhau nó sẽ sinh ra những đặc tính mới, và đâu đó trong đống đặc tính mới đó, nó sẽ có giá trị hơn.
Lấy thêm một ví dụ nữa mang tính khoa học hơn nè. Hidro (H) và Oxi (O) là 2 nguyên tố độc lập với nhau, mỗi nguyên tố có giá trị và đặc tính riêng, vậy mà khi kết hợp hai thằng đó lại với nhau lại tạo ra Nước (H20), một hợp chất cực kì quan trọng cho sự sống của con người và cả trái đất, so với Hidro chỉ để bơm bóng bay, Oxi cấp cho mấy người bị Covid hoặc đang đu đỉnh Chứng khoán/Crypto thì ắt hẳn Nước (H20) có giá trị hơn rất nhiều.
Đó khi bạn đầu tư vào một thứ gì đó, mình nghĩ đây là câu hỏi quan trọng nhất, nó phải tạo ra giá trị, và từ giá trị đó, bạn sẽ có một phần lợi nhuận. Okey, sẽ có rất nhiều thứ không có giá trị (hoặc bạn không thấy) mà vẫn có lợi nhuận mà, hmm mình đồng ý, nó có lợi nhuận nhưng nó không phải là mô hình bền vững, có thể nó là Zero sum game, có thể nó là mô hình Ponzi,... sẽ luôn có lợi nhuận cho người biết chơi nhưng bạn không biết chơi thì bạn là người mất tiền.
Mình tin là đầu tư thì mang tính lâu dài (tính theo năm trở lên), và nó phải tạo ra được giá trị thì nó mới có ý nghĩa.
Để biết được tiền của một biz sinh ra từ đâu thì chắc chắn là bạn phải learn rồi, learn xem bộ máy của nó vận hành làm sao, tại sao nó lại đẻ ra được tiền. Nó không cần phải quá cầu kì kiểu tiền đi qua phòng ban, bộ phận hay cái function nào trên blockchain cả, mình nghĩ chỉ cần bạn hiểu được overview là ổn rồi.
Có một người bạn đã hỏi vậy việc vay mượn thì giá trị tạo ra được ở đâu? Giống như cách ngân hàng đang hoạt động đó, người vay, người mượn thì giá trị tạo ra ở đâu?
Mình lấy ví dụ nhé, nhà bạn ở quê có vườn xoài, ăn tè mỏ không hết mà tụi bạn dưới thành phố thì lại thích ăn lắm. Vậy là bạn quyết định cầm xoài ở nhà, hoặc ăn trộm nhà hàng xóm với giá khoảng 5000 đ/ký mang xuống thành phố bán cho tụi nó 9000 đ/ký, vậy là easy có tiền 4000 đ/ký rồi.
Dễ hiểu đúng không? Vậy bây giờ bạn thử thay xoài bằng tiền nhé!
Nhà bạn ở quê có nhiều tiền, sài hoài không hết mà tụi bạn dưới thành phố thì lại thích mua sắm đi bay lak. Vậy là bạn quyết định lấy tiền ở nhà, hoặc mượn bà hàng xóm (vì bà hàng xóm cũng giàu) với lãi xuất 5% mang xuống thành phố cho tụi bạn vay lại với lãi xuất 9%, vậy là easy có tiền 4% chênh lêch.
Vậy 4000 đ/ký tiền xoài, hay 4% chênh lệch đó ở đâu ra? Đó là sự chênh lệch giữa nhu cầu ở hai nơi khác nhau. Một bên không có nhu cầu lắm, và một bên có nhu cầu cao hơn, bằng cách ráp hai bên cung và cầu này với nhau, bạn tạo ra được giá trị.
Cung và cầu
Nói gì thì nói, bạn đầu tư vào thứ gì đó thì cuối cũng cũng muốn giá bán được cao hơn phải không nào? Vậy câu hỏi tiếp theo phải trả lời là thứ gì làm thay đổi giá cả? câu trả lời là cung và cầu
Để nắm được cung thì cần quan tâm xem:
- Cái biz bán ra bao nhiêu token/ cổ phiếu nhỉ?
- Token khi nào thì release ra ngoài market thêm?
- Cổ phiếu thì khi nào tụi nó phát hành thêm?
- Có thằng cá voi cá mập nào đó xả hàng ra thị trường không?
- ...
Rồi bên cầu thì phải xem coi:
- Tại sao khi mình bán lại có thằng nhảy vào hớp của mình? (Rõ ràng khi mình quyết định bán thì bạn đang nghĩ nó ở đỉnh rồi chứ gì, sao có thằng khác lại nghĩ đó là đáy mà lao vào hớp chứ)
- Có một token/ cố phiếu đó rồi thì mình được quền làm gì? Nó ảnh hướng tới biz/prj đó như thế nào?
- Có token/cổ phiếu đó thì nó có tạo ra được nguồn tiền ra sao?
- Tương lai tụi nó có làm thêm cái gì đỉnh hơn không?
Đó, bằng cách tìm hiểu về cung và cầu, bạn sẽ có được bức tranh chung về sự biến động của giá cả.
Rồi giờ làm sao học cái này? Mình cũng ko biết, đọc nhiều, tò mò nhiều, thử sai nhiều, hỏi nhiều? ...
Mình là một thằng coder, không học chính thống về kinh tế hay tài chính nên tất cả những thử mình biết đều là ở sự tò mò và đọc nhiều chứ không qua bất cứ trường lớp bài bản nào, có thể có cách tốt hơn để bạn học cái này, google thử!
“Múc” thử - nhưng nhỏ thôi
Mấy cái trên mình nói thì hầu hết là lý thuyết nhưng mình nghĩ cách học nhanh nhất bất cứ thứ gì thì vấn là... bay vào “múc” thử. Mà mới đầu thì nên “múc” ít ít thôi nhé
Bằng cách “múc” thử nghĩa là bạn đang tự trả học phí để thị trường “vả” vào mặt bạn và biết gì không? Bị “vả” là cách học giúp bạn nhớ lâu nhất.
Hãy nhớ rằng
Bạn chắc chắn sẽ mất tiền! Bạn tiếp tục thì nó là học phí, bạn bỏ cuộc nghĩa là bạn NGU. Hãy nghĩ cách trả ít học phí nhất thôi nhé
Mình thấy mấy người mới quan tâm đến đầu tư hay bị bẫy tâm lý như này:
Đâu tư là cách nhanh nhất để làm giàu, và nó thật sự rất nhanh
Nào là phim ảnh, hai ba ngày thì trở thành triệu phú, nào là báo trí có ku kia mới mười mấy tuổi biết đầu tư cầm trong tay vài triệu đô, tự dó tài chính bla...bla
Mình thấy cái này vừa hay mà vừa dở. Hay vì nó giúp các bạn biết tới đầu tư - một cách gia tăng tài sản đáng kể, dở vì nó khiến bạn nghĩ rằng nó dễ dàng và nhanh chóng.
Mình tin đầu tư là một chặng đường dài, bền bỉ và... không có đường tắt. Vì vậy hãy cứ từ từ nhé. Dụng tốc bất đạt mà!
Bạn phải kiếm được khá khá tiền từ công việc hiện có
Trừ khi công việc full time mà bạn đang làm là đầu tư thì mình nghĩ các bạn nên có một nguồn tiền từ công việc full time kha khá. Và để có một công việc có tiền kha khá thì bạn phải giỏi một lĩnh vực nào đó mà kiếm ra được tiền rồi.
Yup, tiền ở đâu thì không ai nói. Đó có thể là từ bố mẹ, anh chị em, cô chú hàng xóm hoặc từ công việc của bạn. Đối với mình tiền kiếm được từ công việc là thứ gì đó cực kì ổn định. Có một dòng tiền ổn định sẽ giúp bạn có tiền để lo cho cuộc sống, rảnh rỗi thì đầu tư thêm làm con audi. Với việc đầu tư là bạn đang chơi đùa với tiền bạc của chính bản thân mình, do đó nếu bạn không có một trụ cột vững chắc nào đó thì dễ bị tâm lý, mà bị tâm lý thì biết sao rồi đó? Chưa biết hả? “Mua đỉnh bán đáy” chứ gì nữa 🙃.
Hãy tin vào bản thân mình trước khi tin tưởng vào một thằng nào đó rồi “đập” tiền vô nó
Quay lại câu nói huyền thoại “đầu tư vào bản thân là món đầu tư tốt nhất” vì thị trường có sập cỡ nào tiền có thể mất hết nhưng năng lực chuyên môn - thứ tạo ra tiền cho bạn vẫn còn đó.
Cư dân mạng đã nói rồi
Còn thở là còn gỡ
Tìm ra được một lý do tối thượng cho bản thân
Thứ gì khiến bạn kiên định với mục tiêu? Lòng tin. Bạn có lòng tin đủ lớn, thế giới có lung lay thế nào thì bạn cũng không xoay chuyển. Thứ gì tạo nên lòng tin? Bạn có một lý do tối thượng cho nó.
Sẽ có n lý dó tại sao tôi nên đầu tư vào x, mà không phải y, nhưng bạn phải có một lý do mà bạn tin tưởng tuyệt đối vào điều đó. Mỗi người sẽ có kiến thức, thế giới quan khác nhau, dó đó lý do của mỗi người sẽ khác nhau nên bạn phải tự tìm lấy cho mình. Và chắc chắn đó phải là lý do tối thượng, lớn lao tới mức: dù mọi thứ có đổ sập thì mình vẫn tin vào nó.
Giống như việc mình bỏ hơn 90% số tiền mình có vào blockchain/crypto vì lý do tối thượng này:
.png%3Ftable%3Dblock%26id%3D16a63bc7-eafd-44ce-bd8f-8cb9bc5b5b96%26cache%3Dv2?table=block&id=ac62f003-6af5-4535-9120-49a1d295bd8f&cache=v2)
Sau khi mình có lý do này thì mình cảm thấy việc đầu tư của mình rất nhẹ nhõm. Không còn ngày check giá 2-3 lần, không còn đọc nhiều về fud xong đâm ra lo sợ, tối ngủ không yên. Nó giống như gỡ ra một nút thắt cực kì lớn trong lòng mình vậy, vì mình tin vào lý do đó, mình tin tới mức nghĩ nó không-thể-nào sập được.
Đương nhiên là niềm tin của mình có thể mang lại kết quả tệ hoặc cực kì tệ, nhưng mà mình tin là được!
Tổng kết lại
Kiến thức trước khi bắt đầu xuống tiền là cực kì quan trọng hãy đảm bảo rằng
- Bạn có một dòng tiền ổn định, bền vững
- Tìm hiểu về “Tiền ở đâu ra?”
- Mới học thì nên chơi bé bé thôi
- Luôn nắm bắt thị trường và luyện tập
- Trải nghiệm và tìm được một lý do tối thượng cho bản thân
Phần trước
